TİME SERİES ANALYSİS OF VARİABLES AFFECTİNG GDP: AN EMPİRİCAL STUDY
GSYIH’YI ETKİLEYEN DEĞİŞKENLERİN ZAMAN SERİLERİ ANALİZİ: AMPİRİK ÇALIŞMA
Özet Görüntüleme: 7
/ 
PDF İndirme: 20
Anahtar Kelimeler:
GSYIH, zaman serileri, ampirik çalışmaÖzet
Bu çalışmada, Türk ekonomisinin performansını belirleyen çeşitli makroekonomik göstergeler arasındaki ilişkiler zaman serisi analiziyle incelenmiştir. 1988-2021 dönemi için Dünya Bankası verileri kullanılarak; GSYİH büyümesi ile mal ve hizmet ihracatı, mal ve hizmet ithalatı, sabit sermaye oluşumu (yatırım), sanayi sektöründe (inşaat dâhil) yaratılan katma değer, hizmetler sektöründe yaratılan katma değer, tarım-orman-balıkçılık sektöründe yaratılan katma değer, doğrudan yabancı sermaye girişleri ve savunma harcamaları gibi değişkenler ele alınmıştır. İlk olarak, serilerin durağanlığı Ng-Perron birim kök testleriyle sınanmıştır. Daha sonra, uzun vadeli denge ilişkilerini belirlemek amacıyla Johansen eşbütünleşme testi uygulanmış ve eşbütünleşik değişken grupları için Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) tahmin edilmiştir. Kısa vadeli nedensellik ilişkilerini belirlemek amacıyla Granger nedensellik testleri yapılmış ve değişkenlerin şoklara tepkisini analiz etmek için etki-tepki (impulse-response) analizi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, Türk ekonomisinde büyümenin temel itici güçlerinin ihracat performansı, yabancı sermaye girişleri ve sanayi ile hizmet sektörlerindeki gelişmeler olduğunu göstermektedir. Kısa vadede, hizmetler sektöründeki büyümenin GSYİH üzerinde öncü bir etkisi bulunurken, ihracat ve yatırım artışlarının da büyüme üzerinde olumlu etkileri görülmektedir. Uzun vadede ise, GSYİH ile ithalat, ihracat, yatırım ve sanayi üretimi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir denge ilişkisi tespit edilmiştir. Özellikle, ithalattaki artışın uzun vadede GSYİH büyümesine en güçlü katkıyı yaptığı, buna karşılık ihracat ve yatırımın etkilerinin zamanla zayıfladığı ortaya konmuştur. Savunma harcamalarının büyüme üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır. Politika yapıcılar açısından bu bulgular; ihracata dayalı büyüme stratejilerinin sürdürülmesinin, yabancı yatırımların ve sermaye girişlerinin teşvik edilmesinin, ayrıca sanayi ve hizmetler sektörlerinde verimlilik odaklı reformların gerçekleştirilmesinin uzun vadeli sürdürülebilir büyüme açısından kritik olduğunu göstermektedir.
Referanslar
ARSLAN Fırat, & ETİZ Alaattin. (2023). Türkiye’de İhracatın Büyüme Üzerindeki Etkisi: 1960-2020 Yılları Arası İnceleme. Sosyal Bilimler Akademik Gelişim Dergisi (SOBAG), 1(1), 30–42. https://sobag.org/index.php/pub/article/view/5
Baday Yildiz, E., & Berber, M. (2011). İTHALATA DAYALI BÜYÜME: 1989–2007 TÜRKİYE ÖRNEĞİ. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 165–179.
Barrie, A. S. I., Sillah, A., Bangura, M., Barrie, A. S. I., Sillah, A., & Bangura, M. (2021). An Empirical Investigation of the Export-Led Growth (ELG) and Import-Led Growth (ILG) Hypotheses in Sierra Leone. Modern Economy, 12(11), 1648–1665. https://doi.org/10.4236/ME.2021.1211083
Barro, R. J., & Sala-i-Martin, X. (1995). Technological Diffusion, Convergence, and Growth. https://doi.org/10.3386/W5151
Benoit, E. (1978a). Growth and Defense in Developing Countries. Https://Doi.Org/10.1086/451015, 26(2), 271–280. https://doi.org/10.1086/451015
Benoit, E. (1978b). Growth and Defense in Developing Countries. THE UNIVERSTY OF CHICAGO PRESS JOURNALS, 26(2), 271–280. https://doi.org/10.1086/451015
Borensztein, E., De Gregorio, J., & Lee, J. W. (1998). How does foreign direct investment affect economic growth? Journal of International Economics, 45(1), 115–135. https://doi.org/10.1016/S0022-1996(97)00033-0
Destek Mehmet Akif. (2016). NATO ÜLKELERİNDE ASKERİ HARCAMALAR VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: YATAY KESİT BAĞIMLILIĞI ALTINDA PANEL VERİ ANALİZİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(28), 209–223. https://doi.org/10.17130/IJMEB.20162819853
Dinç, Ö. G. (2022). TÜRKİYE’DE TARIM, SANAYİ VE HİZMET SEKTÖRLERİ İLE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: BOOTSTRAP TODA-YAMAMOTO NEDENSELLİK TESTİ. Journal of Business Economics and Management Research, 5(2), 226–233. https://doi.org/10.33416/BAYBEM.1125113
Doğaner, A. (2022). SÜRDÜRÜLEBİLİR EKONOMİK KALKINMA İÇİN TÜRKİYE’DE DİRENÇLİ ŞEHİRLER. In Çevre Şehir ve İklim Dergisi (Vol. 1, Issue 2, pp. 59–80). Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/csid/issue/72150/1120039
Doğaner Ayça. (2022). İMALAT SANAYİ VE HİZMETLER SEKTÖRÜNDE ÜRETİLEN KATMA DEĞERİN EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİLERİ: TÜRKİYE İÇİN DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 22(2), 159–172. https://doi.org/10.30976/SUSEAD.1170323
EKİNCİ Aykut. (211 C.E.). Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme ve İstihdama Etkisi: Türkiye Uygulaması. ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF DERGİSİ, 2011(2), 71–96.
Högskola, S., Demissie, M., & Swain, R. B. (n.d.). FDI, Human Capital and Economic Growth A panel data analysis of developing countries.
Kılıç Tuğba Funda, K. O. (2023). Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: ARDL Yönteminden Ampirik Kanıtlar. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(27), 41–61. https://doi.org/10.47129/BARTINIIBF.1292180
Konya, & Laszlo. (2004). Unit-Root, Cointegration and Granger Causality Test Results for Export and Growth in OECD Countries. International Journal of Applied Econometrics and Quantitative Studies, 1(2), 67–94. https://ideas.repec.org/a/eaa/ijaeqs/v1y2004i1_10.html
Lawrence, C. M., Ray, S., Babyonyshev, M., Galluser, R., Borhani, D. W., & Harrison, S. C. (1999). Crystal structure of the ectodomain of human transferrin receptor. Science, 286(5440), 779–782. https://doi.org/10.1126/SCIENCE.286.5440.779,
Lawrence, R. Z., Weinstein, D. E., Lawrence, R., & Weinstein, D. (1999). Trade and Growth: Import-Led or Export-Led? Evidence from Japan and Korea.
Levine Ross, R. D. (1992). A Sensitivity Analysis of Cross-Country Growth Regressions. https://www.researchgate.net/publication/4901181_A_Sensitivity_Analysis_of_Cross-Country_Growth_Regressions
Love, J., & Chandra, R. (2004). Testing Export-Led Growth in India, Pakistan and Sri Lanka Using a Multivariate Framework. The Manchester School, 72(4), 483–496. https://doi.org/10.1111/J.1467-9957.2004.00404.X
Mucuk Mehmet, & Demirsel Mustafa Tahir. (2009). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Performans. The Journal of Selcuk University Social Sciences Institute, 21, 365–373. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61797/924404
Naımoglu, M., & Özbek, S. (2022). Türkiye’de Savunma Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Yeniden Gözden Geçirilmesi: Fourier Yaklaşımı. İzmir İktisat Dergisi, 37(1), 174–188. https://doi.org/10.24988/IJE.909072
Ng, S., & Perron, P. (2001). Lag length selection and the construction of unit root tests with good size and power. Econometrica, 69(6), 1519–1554. https://doi.org/10.1111/1468-0262.00256
Romer, P. M. (1990). Endogenous Technological Change. 71–102.
Solow, R. M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth. Source: The Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65–94.
Tiffin, R., & Irz, X. (2006). Is agriculture the engine of growth? Agricultural Economics, 35(1), 79–89. https://doi.org/10.1111/J.1574-0862.2006.00141.X;PAGE:STRING:ARTICLE/CHAPTER
Tiffin, R., & Irz Xavier. (2006). Is agriculture the engine of growth? Agricultural Economics, 35(1), 79–89. https://doi.org/10.1111/J.1574-0862.2006.00141.X
Yildirim, J., Sezgin, S., & Öcal, N. (2005). Military Expenditure And Economic Growth In Middle Eastern Countries: A Dynamic Panel Data Analysis. Defence and Peace Economics, 16(4), 283–295. https://doi.org/10.1080/10242690500114751
İndir
Yayın Tarihi
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Uluslararası Hakemli İşletme Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
